काठमाडौँ, २२ वैशाख । नेपालमा आगामी शैक्षिकसत्रबाट मिडवाइफ्री (प्रसूति विद्या) को अध्यापन बिस्तार हुने भएको छ । यसका लागि आवश्यक छलफल भइरहेको बताइएको छ ।
विश्व मिडवाइफ्री दिवसका अवसरमा आज मिडवाइफ्री सोसाइटी अफ नेपालले गरेको कार्यक्रममा सोसाइटीका अध्यक्ष प्रा किरण बज्राचार्यले आवश्यकता हेरेर अध्यापन बिस्तार गर्नेबारे छलफल भएको जानकारी दिए ।
नेपालमा पेसागत मिडवाइफ्र (प्रसाविका) को विकास गर्नका लागि सन् २००६ मा नेपाल सरकारले दक्ष प्रसूतिकर्मी नीति ल्याएको थियो । त्यसमा मिडवाइफ्री जनशक्ति तयार गर्न छुट्टै पाठ्यक्रमअनुसार अध्यापन यसै वर्ष सुरु भएको छ ।
अध्यक्ष प्रा बज्राचार्यले १० वर्षको अवधिमा बल्ल मिडवाइफ्रीको अध्ययन सुरु भएकाले धरान, नेपालगञ्ज, जुम्लाजस्ता स्थानबाट यसको अध्यापनका लागि चासो देखाइएको बताए ।
अहिले नेपाल स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान न्याम्सको वीर अस्पताल नर्सिङ क्याम्पस र काठमाडौँ विश्वविद्यालय धुलिखेलबाट १६ जनाले मिडवाइफ्रीको अध्ययन गरिरहेका छन् ।
उनले गर्भवती आमा र शिशुलाई गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्न मिडवाइफ्री शिक्षा अनिवार्य रहेको बताए । यसका लागि पाठ्यक्रम तयार गरिएको उनले जानकारी दिए ।
पाटन स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान, बिपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानबाट चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थान (आइओएम) बाट पनि मिडवाइफ्री शिक्षा सुरु हुन लागेको हो । स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रमुख विशेषज्ञ डा किरण रेग्मीले गर्भवती र नवजात शिशुको अकालमा हुने मृत्युदर रोक्न मिडवाइफ्रीले ठूलो भूमिका खेल्ने भएकाले नेपालमा यसको आवश्यकता रहेको बताए ।
उनले भने, “भूकम्प प्रभावित जिल्लामा भूकम्पपश्चात् मानवीय सेवा प्रदान गर्नका लागि मिडवाइफ्रीको भूमिका उल्लेखनीय छ । नेपालमा मिडवाइफ्रीलाई स्थापित र संस्थागत गराउन सरकारले यस विषयमा अध्यापन सुरु गर्यो । यसले मिडवाइफ्रीको छुट्टै पहिचानका लागि सहयोग गर्ने विश्वास लिएको छ । अब देश सङ्घीयतामा जाँदै गर्दा नेपाल अझ धेरै महत्व छ ।”
उनले तीन वर्षमा उत्पादन हुने मिडवाइफ्रीका लागि स्वास्थ्य संस्थामा छुट्टै दरबन्दी सिर्जना गरी व्यवस्थापन गर्ने जिम्मेवारी मन्त्रालयको भएकाले ढुक्क भएर अध्ययन गर्न विद्यार्थीलाई आग्रह गरे ।
मन्त्रालयका चिकित्सा सेवा महाशाखाका प्रमुख डा भोलाराम श्रेष्ठले सहरमाभन्दा पनि गाउँका गर्भवती हुने उमेरका महिला, गर्भवती तथा सुत्केरीका लागि मिडवाइफ्रीले ठूलो भूमिका खेल्न सक्ने बताए ।
अहिले पनि गाउँमा दक्ष चिकित्सकको उपलब्धता नहुने भएकाले एउटा दक्ष मिडवाइफ्रीले स्वास्थ्यको पहुँच नपुगेका महिलालाई ठूलो राहत पुर्याउनसक्ने दोहोपुर्याए । उनले भने, “अहिले पनि ठूलो सङ्ख्यामा गर्भवती घरमै सुत्केरी हुने भएकाले आमा र नवजात शिशुको मृत्युदर रोक्न सकिएको छैन । त्यसकारण मिडवाइफ्रीको खाँचो हरेक गाउँ र स्वास्थ्यको पहुँच नपुगेका स्थान अझ बढी छन् ।”
उनले ग्रामीण तथा पहुँचबाट बञ्चीत क्षेत्रमा अझै पनि पर्याप्तमात्रामा दक्ष जनशक्तिको अभावमा मातृशिशु मृत्युदर अझ पनि घट्न नसकेको उल्लेख गरे । विभिन्न अध्ययनबाट मिडवाइफ्री भएका स्थानमा बाल मृत्युदर, दुई तिहाइ र शिशु मृत्युदर आधाले घटेको देखिएको भन्दै नेपालका लागि यो शिक्षा अनिवार्य भएको सोसाइटीका उपाध्यक्ष प्रा गोमादेवी निरौलाले बताइन् ।
नेपालमा पेसागत मिडवाइफ्रीको विकास गर्नका लागि सन् २००६ मा नेपाल सरकारले दक्ष प्रसूतिकर्मी नीति ल्याएको थियो । त्यसपछि मिडवाइफ्री जनशक्ति तयार गर्न दर्जनौँ बैठक तथा अन्तक्र्रिया भए पनि त्यसको व्यावहारिक कार्यान्वयन हुन सकेको थिएन ।
यसै वर्ष सुरु भएको मिडवाइफ्री अध्ययनका लागि हाललाई स्टार्फ नर्सलाई अध्ययन गराएको बताइएको छ । यसका लागि तीन वर्षमा करिब तीन लाख खर्च लाग्ने बताइएको छ ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार नेपालमा महिला तथा नवजात शिशुको जीवन सुरक्षाका लागि थप नौ हजार दक्ष प्रसूतिकर्मी, मिडवाइफ्री पेसागत स्वास्थ्य जनशक्तिको आवश्यकता छ । रासस
प्रकाशित मिति: २२ बैशाख २०७४, शुक्रबार १८:४८
