धार्मिक क्षेत्रको संरक्षण संवद्र्धनको कार्यलाई सन्तोषजनक रुपमा अगाडि नबढाइँदा पुरातात्विक महत्वका वस्तु हराउने क्रम बढेको हो ।
हालसम्म धार्मिक क्षेत्रबाट एक किलो बढी तौलको चाँदीको मजुरको मूर्ति, अष्टधातुको नागको मूर्ति, ठूला घन्टीहरु, बाघ हात्तीका कलात्मक मूर्ति हराइसकेको धार्मिक क्षेत्रका जीतबहादुर देउवाले बताए ।
प्राचीन मन्दिर परिसरमा रहेका मूर्ति र मन्दिरभित्रका मूर्तिसमेत हराएका छन् उनले भने – “हालसम्म कुनै पनि निकायले हराएका मूर्ति खोजी गर्ने र मर्मतको सङ्घारमा रहेका मूर्तिबारे चासो राखेका छैनन् ।”
प्राचीन मन्दिरभित्रको भगवान् शिवको गर्भगृहमा रहेको धातुको मूर्तिलाई साधुले मन्दिरको ढोकामा लगाइएको ताला फुटालेर सडक छेउ राखेपछि धार्मिक क्षेत्रबारे मन्दिर समितिले चासो देखाउन सुरु गरेको छ ।
मन्दिरको पुरातात्विक महत्वको मूर्ति सडक छेउ राखिएपछि मन्दिरका मूर्ति नासिँदै जान थालेको प्रति मन्दिरका भडरिया डम्बरबहादुर ऐरले चिन्ता प्रकट गरे ।
मन्दिरभित्रको मूर्ति बाहिर ल्याएर राख्ने विरुद्ध कारबाही हुनुपर्ने उनले बताए । “मन्दिरका प्राचीन मूर्तिलाई तत्काल पुरानै ठाउँमा धार्मिक विधि विधानअनुरुप पुनःस्थापन नगरे जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा यसबारे उजुरी गर्छौं” – उनले भने ।
सिद्ध वैजनाथ बेदकोट संरक्षण समितिका अध्यक्ष जयबहादुर साहुले मन्दिरमा २२ पटक ताला लगाउँदा अर्को दिन जाँदा ताला फुटालेको अवस्थामा पाउने गरिएको बताए । “ताला तोड्नेको पहिचान गरी कारबाही गर्छौं” – उनले भने । “समितिसँग आर्थिक अभाव हुँदा धार्मिक क्षेत्रको संरक्षण र पुरातात्विक महत्वका वस्तुहरुको संरक्षण संवद्र्धनको कार्यमा कठिनाइ रहेको छ” – उनले भने ।
वर्षौं पहिले धार्मिक क्षेत्रमा पुग्ने भक्तजनका लागि राखिएको फलामको पिङसमेत मन्दिर परिसर क्षेत्रमा तोडेर फालिएको अवस्थामा रहेको छ । परापूर्वकालमा वनवासका क्रममा पाण्डवहरुले यस क्षेत्रमा आएर बेदधुनी जगाएकाले यस क्षेत्रको नाम बेदकोट रहन गएको जनश्रुति रहेको छ । यो क्षेत्र प्राचीनकालमा ऋषिमुनिहरुको तपोभूमिका रुपमा समेत परिचित रहेको छ ।
ताल पुरिँदै
कञ्चनपुरको बेदकोट नगरपालिकाको चुरेको फेदीमा रहेको बेदकोट ताल पुरिँदै जान थालेको छ । बर्सेनि खहरे खोलाले बगाएर ल्याउने माटो, बालुवा र ढुङ्गाका कारण ताल पुरिने क्रम जारी रहेको छ ।
आन्तरिक र बाह्य पर्यटकको प्रमुख गन्तव्यका रुपमा रहेको बेतकोट तालको संरक्षणका लागि प्रयास नहुँदा प्रतिवर्ष तालको गहिराइमा कमी आउन थालेको बेदकोट संरक्षण संवद्र्धन समितिका अध्यक्ष जयबहादुर साहुले बताए ।
तालको पूर्वतर्फ रहेको बूढा वैजनाथ मन्दिरको नजिकै भएर वर्षात्मा बग्ने खहरे खोला र उत्तरतर्फबाट आउने खहरे खोलाका कारण ताल पुरिन थालेको उनले बताए ।
चुरे क्षेत्रको विनाशका कारण प्रतिवर्ष तालको उत्तरतर्फका पहाडमा पहिरो जाने र सो पहिरो खहरे खोला हुँदै तालमा पुग्ने भएकाले ताल सङ्कटमा पर्दै गएको छ ।
एघार मिटर गहिराइ भएको ताल सात वर्षदेखि खहरे खोलाले ताल पुर्ने क्रम जारी राखेपछि तालको गहिराइमा तीन मिटर बढीले कमी आएको उनको भनाइ रहेको छ । तालको २० प्रतिशत भाग पुरिएको अवस्थामा रहेको छ ।
ताल पुरिँदै जान थालेपछि तालमा रहेका कछुवा, गोही, माछा र सर्पलगायतका जलचरको अस्तित्वसमेत लोप हुने सङ्घारमा पुगेको छ । एक हजार ४७२ मिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको ताल खुम्चिँदै जान थालेको छ ।
खहरे खोला नियन्त्रणका लागि छेकबार पर्खाल निर्माणको कार्य अधुरै छोडिदा समस्या देखिएको छ । चिसापानी पर्यटन बोर्डको रु नौ लाखको लागतमा चालु आवमा पर्खाल निर्माणको कार्यलाई अगाडि बढाउने समितिले योजना बनाएको छ ।
जिल्ला सदरमुकाम महेन्द्रनगरबाट बेदकोट क्षेत्र २२ किलोमिटर टाढा रहेका छ ।
रासस