काठमाडौँ, ३ भदौ-तत्कालीन राजपरिवारले सिकार गरेका वन्यजन्तुको ओखेटोपहार (जीवजन्तुका हाड, छाला आदि)लाई सुरक्षित राख्न उचित पहल नहुँदा प्रायः सबै कुहिएका छन् । ओखेटोपहार कुहिएकाले ती राखिएको घर (फरासखाना) दुर्गन्धित बनेको छ ।
नारायणहिटी दरबार सङ्ग्रहालयको पश्चिमतर्फ रहेको फरासखानामा ती ओखेटोपहार राखिएका थिए । राजपरिवारले नारायणहिटी दरबार छाडेर गएपछि फरासखाना बेवारिसे बनेको छ । त्यहाँ रहेका ओखेटोपहार सद्दे अवस्थामा छैनन् । नारायणहिटी दरबार सङ्ग्रहालयका प्रमुख रोहित ढुङ्गानाले ओखेटोपहार कुहिएकाले तिनलाई सङ्ग्रहालयमा राख्न सकिन्न भन्नुभयो ।
तत्कालीन राजपरिवारमा सबैभन्दा बढी सिकारको सोख तत्कालीन राजा महेन्द्रमा थियो । त्यसैले फरासखानामा राखिएका ओखेटोपहार बढीजसो राजा महेन्द्रले गरेका सिकारको रहेका छन् । सङ्ग्रहालयमा तत्कालीन राजाहरू त्रिभुवन, वीरेन्द्र, दीपेन्द्रका साथै ज्ञानेन्द्रले सिकारका क्रममा मार्नुभएका वन्यजन्तुको ओखेटोपहार राखिएका छन् । फरासखानामा हात्ती, गैँडा, बाघलगायतका वन्यजन्तुका छाला, हाड, सिङ, खुर छन् ।
राजप्रासाद सेवाका पूर्व कर्मचारीहरूका अनुसार पञ्चायतकालमा देशका विभिन्न स्थानबाट बरामद गरिएका ओखेटोपहार पनि वन विभागमार्फत दरबारमा पठाइन्थ्यो र दरबारले फरासखानामा राख्ने गरेको थियो ।
एक सय वर्षभन्दा अघि निर्माण गरिएको भनिएको सो फरासखानाको भवन निकै जीर्ण छ । विगतमा केही महŒवपूर्ण ओखेटोपहारलाई रसायन राखी सुरक्षित गरिएको थियो । फरासखाना नै बेवारिसे बनेकाले रसायन प्रयोगबाट सुरक्षित बनाइएका भनिएका ओखेटोपहारसमेत कुहिने अवस्थामा पुगेका हुन् ।
नारायणहिटी दरबार सङ्ग्रहालय सर्वसाधारणका लागि खुला गरिँदा त्यस फरासखानालाई समेत खुला गर्ने योजना बनाइए पनि सो कार्यान्वयन हुन सकेन । २०६५ सालमा नेपाली सेनाले त्यस स्थानमा सिंहदरबारबाट ब्यान्ड गुल्म सार्नका लागि नेपाल सरकारबाट निर्णय पनि गराएको थियो तर सो स्थानमा उक्त गुल्मलाई सार्दा उपयुक्त नहुने भन्दै विरोध भएपछि गुल्म सारिएन । हाल राहदानी विभाग रहेको भवनको ठीक उत्तरतर्फ नजिकैमा फरासखाना छ ।
केही वर्षअघि फरासखानाका ओखेटोपहारका बारेमा अध्ययन गर्न एउटा समिति पनि गठन भएको थियो । समितिले काम लाग्ने वस्तुलाई प्रदर्शनीमा राख्ने र नलाग्नेलाई नष्ट गर्ने सिफारिस गरेको थियो । सुरक्षित राख्न चासो नदिइएकाले हाल ती सबै नष्ट गर्नुपर्ने अवस्थामा पुगेको कर्मचारीहरू बताउँछन् ।
त्यस्तै दरबार परिसरमा रहेको त्रिभुवनको पौडी पोखरी (स्विमिङ पुल) भूकम्पका कारण चिरा परेको छ । पौडी खेल्न निकै रुचि राख्ने राजा त्रिभुवनले सो पोखरी निर्माण गर्न लगाउनुभएको थियो । भूकम्पपछि त्यस पोखरीमा पानी पनि छैन ।
दरबारको गाईगोठ र घोडा तबेला राख्ने स्थानमा नेपाली सेनाले सिंहदरबारबाट क्याबलरी सारेको छ । पूर्वराजपरिवारले निर्माण गर्न लगाएको गाईगोठ र घोडा तबेलालाई पनि दीर्घकालमा प्रदर्शनीमा राख्ने योजना सङ्ग्रहालयले बनाए पनि सो क्षेत्र नेपाली सेनाले प्रयोग गरेकाले सर्वसाधारणले ती स्थान देख्न पाउनेछैनन् । गोरखापत्र दैनिकमा खबर छ ।
प्रकाशित मिति: ३ भाद्र २०७३, शुक्रबार ०६:५६
