पाँचथर, ८ असार ।
चरन क्षेत्रको अभावमा जिल्लाको उत्तरी भेगका किसानले भेडा पाल्न छाडेका छन् । रानीटार गाविस– ९ का भेडापालक किसान फौजमान राईका अनुसार रानीटारमा मात्रै करिब दुई सयको हाराहारीमा भेडापाल्ने किसानको गोठ रित्तिएको छ । “मैले पनि चरन क्षेत्रको अभावमा पाल्न छाडे,” उनले भने ।
राईजस्तै जिल्लाका अन्य किसानले पनि भेडा पाल्न छाडेका छन् । केही वर्ष अघिसम्म उत्तरी क्षेत्रका उच्च पहाडी भेगमा ठूलो सङ्ख्यामा भेडा पाल्ने गरिन्थ्यो । भेडाको मासु, ऊन, दूध र घीउबाट दोहोरो आम्दानी हुने भएपछि किसानले भेडाबाट राम्रो आम्दानी लिने गरेका थिए ।
भेडाको दूध गाईभैँसीको भन्दा पोसिलो मानिन्छ । पोसिलो हुने भएकाले मानिसले भेडाको दूध खोजीखोजी खाने गर्छन् । भेडाको घीउ औषधिको रुपमा पनि प्रयोग गरिन्छ । आगोले पोलेको घाउमा र चोट लागेको खत मेटाउन भेडाको घीउ प्रयोग गरिने भएकाले ग्रामीण क्षेत्रमा यसको महत्व धेरै छ ।
भेडाको उनबाट गुणस्तरीय राडीपाखी बनाउन सकिने भएकाले उच्च पहाडी क्षेत्रका मानिसको प्रतिष्ठासँग भेडापालन व्यवसाय जोडिएको छ । तर चरन क्षेत्रको अभावमा भेडापलक किसान भेडीगोठ रित्याउन बाध्य छन् । “चरन क्षेत्रको अभाव छ,” राईले भने । बाँधेर घाँस दिँदा भेडा नफस्टाउने कारणले भेडाका लागि चरन क्षेत्र अनिवार्य मानिन्छ ।
एक दशकअघिसम्म जिल्लाका च्याङथापु, फलैँंचा, मेमेङ्, सिदिन, ओयाम, प्राङबुङ, रानीटारलगायत गाविसमा उल्लेख्य मात्रामा भेडापाल्ने चलन थियो । ऊन अभावले गर्दा राडीपाखी व्यवसाय पनि सङ्कटमा परेको च्याङथापु–९ की दिकुरा गुरुङ बताउँछन् ।
“महिलाका लागि राडीपाखी व्यवसाय उपयुक्त थियो,” उनले भने– “ऊन अभावले ग्रामीण क्षेत्रका महिलाको रोजगारी नै टुटेको छ ।” भेडाको ऊन प्रतिकिलो रु ४०० देखि ६०० सम्ममा खरिद गरेर बनाइने राडी प्रतिगोटा रु नौ हजारसम्ममा बिक्री गर्ने गरेका थिए । बजारमा स्वदेशी तथा विदेशी आधुनिक गलैंँचा प्रसस्त पाइए पनि राडीपाखीप्रति मानिसको आकर्षण उत्तिकै रहेको राडीपाखी व्यवसायी शान्तिला तुम्बापो बताउँछन् । हेर्दा राम्रो देखिने र टिकाउ हुने भएकाले राडीपाखीप्रति मानिसको मोह अत्यधिक रहेको पाइन्छ ।
रासस
प्रकाशित मिति: ८ असार २०७३, बुधबार १४:२७
