नेपाल स्वयंसेवी रक्तदाता समाजका अध्यक्ष हुन् प्रेमसागर कर्माचार्य । गत जेठ २४ मा विशेष कार्यक्रममाझ उनले १५०औं पटक रक्तदान गरे । सोही कार्यक्रममा उनलाई विभिन्न संघसंस्थाले अभिनन्दनसमेत गरे । उनी रगतका लागि जुनसुकै समयमा पनि दौडिरहेका हुन्छन् । दिनरात नभनी रगतको जोहोमा जुटेका कर्माचार्यले १८ वर्ष पुगिसकेका व्यक्तिलाई रक्तदानमा सरिक हुन आग्रहसमेत गर्छन् । उनै स्वयंसेवी रक्तदाता कर्माचार्य रक्तदान नै जीवनको खुसी मान्छन् । रक्तदान, रक्त अभाव, तथा स्वयंसेवाबारे उनको भनाइ यस्तो छ ।
मैले पहिलो पटकदेखि अहिलेसम्म रक्तदान गर्दाको अवस्था सन्तोषजनक छैन । जुन किसिमले प्रगति हुनुपर्ने हो, त्यो अहिलेसम्म भएको छैन । तर, रक्तदाताहरुको संख्या भने उल्लेख्य वृद्धि भएको मान्न सकिन्छ । थोरै भए पनि यसमा सन्तोष गर्ने ठाउँ छ ।
हामीजस्ता हजारौं स्वयंसेवक दिनरात नभनी खटिइरहेका छौं । यद्यपि सम्बन्धित निकाय मौन रहेको अवस्था छ । सरकार न रेडक्रस परिवर्तनको पक्षमा लागेको छैन । यी दुवै पक्ष अहिलेको अवस्थासम्म निरिह देखिएका छन् ।
यिनीहरुको गतिविधि हेर्दा सन्तोष मान्नुपर्ने अवस्थै छैन । हामी रगतको महत्व बुझेर स्वयंसेवामा लागेका हौं । व्यक्तिगत रुपमा मोटिभेट गर्दै मानिसहरुलाई रक्तदान गर्नप्रति आकर्षित गरेका हौं । यसका लागि हामी सबै आफ्नै खर्चमा अघि बढेका छौं । जसका लागि देशैभर सञ्जाल निर्माण गर्दै रक्तदान गर्नुपर्छ भन्ने जनचेतना फैलाउने, रगतको महत्व दर्शाउँदै हामी हिँडिरहेका छौं । यसैको परिणाम मान्नुपर्छ अहिले रगत संकलन बढेको । यसलाई आफ्नो जीवनको खुसीमा परिभाषित गर्न चाहन्छु ।
यस्तै हामी मध्यरातमा आउने बिरामीका लागि झर्को नमानेरै दाता खोजेर रक्तदान गरेको अवस्था छ । दिनरात जहिल्यै पनि हामी आवश्यक परेका बखत बिरामीलाई रगत उपलब्ध गराउन खटिएका छौं । विगतमा वर्षभरिमा १५७ पिन्ट मात्र रगत सञ्चय हुन्थ्यो । अहिले भने स्वयंसेवी रक्तदाताकै कारण मुलुकभर २ लाख पिन्टभन्दा बढी रगत वितरण भइरहेको अवस्था छ । मध्यरातमै रगत आवश्यक परेको खण्डमा हाम्रा स्वयंसेवी रक्तदाताहरु आएर रगत दान गर्न तयार छन् ।
यत्रो रगत संकलन भइरहँदा पनि रगतै नपाएर मान्छेको ज्यान गुमाएका समाचार कहिले–काहीं सुन्नुपर्दा बडो दुःख लाग्छ । रगत नपाएर छटपटिएका व्यक्ति हाम्रो सम्पर्कमा आए मर्ने अवस्था आउन दिँदैनौं । जसरी भए पनि रगत उपलब्ध गराउँछौं । सम्बन्धित
निकायको बेवास्ताका कारण यस्ता कुरा सुन्नमा आएका हुन् । यसको विकासका लागि राज्य पक्ष अघि बढ्नुपर्ने हो । राज्य पक्षले रगतको महत्व, आवश्यकताका विषयमा सबै जनतालाई चेतना फैलाउनुपर्ने देखिन्छ । राज्य पक्षकै सहयोग आवश्यक देखिन्छ ।
१८ वर्ष पुगेका व्यक्तिले रक्तदान गर्न सक्छ अर्थात् सक्षम हुन्छ । मैले मेरो छोरा १८ वर्ष पुग्दा जन्मदिनमा रक्तदान गर्नुपर्छ भन्ने बुझाएँ । उसले रक्तदानसमेत ग¥यो । यस्तै कुरा सबैतिर फैलनु अहिलेको आवश्यकता छ । जन्मदिनलाई रक्तदान गरी उत्सवका रुपमा मनाउनेतर्फ सबैको सोच गए रगतको कमीले कसैले ज्यान गुमाउनुपर्ने अवस्था सिर्जना हुँदैन ।
सम्बन्धित निकायले धेरै केही पनि गर्न आवश्यक छैन । सबैतिर रगतप्रतिको धारणा विकास गराउन पहल गरिदिए पुग्छ । तर, यसप्रति ध्यान पुगेको छैन । एकजना रक्तदाता तयार गर्ने हो भने त्यसले १० जना अरुलाई पनि रक्तदानका लागि आकर्षित गर्न सक्छ । रक्तदातालाई उत्साह जगाउने काममा अग्रसर हुन नसकेको अवस्था छ । जनस्तरसम्म जनचेतना फैलाउने काम गर्नुपर्यो । यस्तै रगतको महत्व सबैलाई दर्शाइदिनुपर्यो । राज्य पक्षबाटै रगत दिएपछि मात्र अर्को दिन्छु भनेर दबाबमा विनिमय गर्न खोज्नु राम्रो होइन तथापि यस्तो भइरहेको अवस्था छ । रक्तदाता त स्वयंसेवी हुनुपर्छ अर्थात् स्वःस्फूर्त दिन अग्रसर हुनुपर्छ । तब मात्र उसले अरुलाई पनि रक्तदान गर्नतर्फ उत्साह जगाउन सक्छ । पीडामा परेकालाई परिबन्धमा पारेर रगतको विनिमय गर्नु राम्रो होइन । यो सम्बन्धित निकायको हदैसम्मको बदमासी हो । यस्तै अक्षम व्यवस्थापनले भण्डारण गरिएका रगत खेर गइरहेको अवस्थासमेत छ । यसलाई जोगाउन आवश्यक छ । अहिले संकलन भइरहेको रगत पर्याप्त छ । तर, रगत अभाव भन्ने कुरो पनि आइरहेको छ । कुशल व्यवस्थापन नभएकै कारण रगतको सही उपयोग हुन नसकेको अवस्था छ । दिनमा यति माग छ भन्छ, माग पुर्याउन सकिँदैन भन्ने रेडक्रसको भनाइ छ । यसका लागि समर्पण जरुरी छ । एक थोपा रगत पनि खेर जान दिनु हुँदैन । आवश्यक नभएका रगत नतानौं, शतप्रतिशत रगत उपयोग गरौं भन्ने नारा नै बनाएर हिँडेका छौं ।
कतिपय स्थानमा रक्त संकलन केन्द्र पनि नभएको अवस्था छ । संकलन केन्द्र नभएका ठाउँमा बनाउने नभए, त्यहाँबाट रक्त संकलन गरी केन्द्र भएका स्थानमा ल्याएर भण्डारण गरी बिरामीलाई उपलब्ध गराउन सकिन्छ । यसका लागि इच्छाशक्ति र कुशल व्यवस्थापनको खाँचो देखिन्छ । बरु हाम्रा तर्फबाट यी काम भइरहेका छन् ।
नेपाल स्वयंसेवी रक्तदाता समाज अहिले मुलुकका २३ जिल्लामा विस्तार गरिएको छ । नगर, वडा कमिटी गरी ४० बढी शाखा निर्माण भएका छन् । समाजले जनस्तरमा रगतका विषयमा बुझाउने, जनचेतना फैलाउने, रक्तदानप्रति अभिप्रेरित गर्ने काम गर्छ ।
समाजलाई राज्यबाट कुनै सहयोग प्राप्त छैन । बरु साथीभाइ, सञ्चारजगत्बाट भने सक्दो सहयोग भएको छ । रक्तदानप्रति जनताले अलिअलि बुझेको अवस्था छ भने सम्बन्धित निकायले बुझे पनि नबुझेजस्तो गर्छ । यो सम्बन्धित निकायको लाचारी हो । रक्तदानका लागि जागरण आवश्यक छ ।
(टोटल मासिकबाट)
https://www.khabarera.com/total/?p=2892
प्रकाशित मिति: ७ असार २०७४, बुधबार ०८:०२